Δυστυχώς από φέτος έχουν σταματήσει οι διαδικασίες για τις Αναδασώσεις στον καμένο ελατοδάσος της Πάρνηθας. Και αυτό γίνεται αδικαιολόγητα αφού υπάρχουν πιστώσεις και μάλιστα και από δωρεές ιδιωτών που δεν μπορούν να απορροφηθούν με ευθύνη του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής. Και αυτό φαίνεται να οφείλεται δυστυχώς σε γραφειοκρατικά προβλήματα που δεν εκφράζονται εγγράφως και ευθαρσώς, αλλά μας κάνει να σκεφτόμαστε ότι σχετίζονται με θέματα ευθυνοφοβίας κάποιων υπηρεσιακών παραγόντων και ίσως γοήτρου, στο γεγονός ότι ο Φορέας Διαχείρισης φαίνεται ως «κύριος του έργου» και όχι η Αποκεντρωμένη Διοίκηση.
Γιάννης Στάμου,
Δασολόγος-Αντιπρόεδρος ΔΣ Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας
Επανειλημμένα προφορικά και γραπτά, έχουμε τονίσει ότι ο Φορέας μας ως ΝΠΙΔ, υπαγόμενο στους φορείς της κυβέρνησης δεν μπορεί να χρηματοδοτήσει και να αποπληρώσει έργα που δεν αναφέρεται ως «κύριος του έργου». Ο «κύριος του έργου» δεν δημιουργεί κανένα δικαίωμα επί της έκτασης. Άλλωστε έτσι αναφερόταν και στις προηγούμενες προγραμματικές αλλά και στην τελευταία, που υπέγραψε πριν ένα έτος ο ίδιος Συντονιστής της Αποκεντρωμένης Αττικής, και βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε διαδικασία εκτέλεσης από το δασαρχείο Καπανδριτίου. Από τον περασμένο Σεπτέμβριο έχουμε υποβάλλει συγκεκριμένο σχέδιο προγραμματικής σύμβασης με το Δασαρχείο Πάρνηθας και τον Ιανουάριο καλέσαμε σε σύσκεψη όλες τις εμπλεκόμενες δασικές υπηρεσίες της Αττικής για να προωθηθούν συνολικά οι προγραμματικές συμβάσεις από τον Γενικό Διευθυντή Δασών Αττικής προς τον Συντονιστή. Από τότε και αφού μεσολάβησαν πλήθος τηλεφωνημάτων, επαφών και ερωτημάτων, λάβαμε πριν από είκοσι μέρες ένα σχέδιο σύμβασης όπου δεν αναφέρεται ο Φορέας ως κύριος του έργου. Στην ουσία δηλαδή η Αποκεντρωμένη Διοίκηση απορρίπτει την προσφορά του Φορέα και έργα που έχουν προγραμματιστεί και προηγηθεί εγκεκριμένες μελέτες δεν μπορούν να εκτελεσθούν. Επισημαίνεται ότι τα έργα αυτά έχουν συναποφασιστεί και, από τις Δασικές Υπηρεσίες και δεν αφορούν αποκλειστικά τον Φορέα, αλλά είναι κοινή πεποίθηση ότι πρέπει να γίνουν.
Ο Φορέας Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού, και οι Δασικές Υπηρεσίες έθεσαν στόχο την αναδημιουργία του καμένου ελατοδάσους και την αποκατάσταση του οικοσυστήματος της Πάρνηθας μετά την πυρκαγιά του 2007. Για το σκοπό αυτό υλοποιείται Πρόγραμμα Αναδασωτικών Εργασιών από το 2008 μέχρι σήμερα, σύμφωνα με την πορεία των τεχνητών φυτεύσεων και το διαθέσιμο φυτευτικό υλικό από το Δασικό Φυτώριο της Αγίας Τριάδας, το οποίο λειτουργεί με δαπάνες και προσωπικό του Φορέα, για λογαριασμό της Διεύθυνσης Αναδασώσεων Αττικής. Η διαδικασία αυτή θα πρέπει να συνεχιστεί και στο διάδοχο σχήμα του νέου Οργανισμού ΟΦΥΠΕΚΑ.
ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΝΟΜΙΖΩ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΚΑΙ ΔΙΑΡΚΗΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΑΝ ΘΕΛΟΥΜΕ ΝΑ ΕΠΙΤΥΧΟΥΜΕ ΑΝΑΔΑΣΩΣΗ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΕΛΑΤΟΔΑΣΟΥΣ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ.
ΑΝ ΘΕΛΟΥΜΕ ΤΟ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΕΓΚΟΝΙΑ ΜΑΣ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΠΟΔΗΛΑΤΟ ΣΕ ΕΛΑΤΟΔΑΣΟΣ ΣΤΗΝ ΠΑΡΝΗΘΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΣΕ ΥΠΟΛΕΙΜΑΤΑ ΚΑΜΕΝΟΥ ΕΛΑΤΟΔΑΣΟΥΣ.
Ο Φορέας διαθέτει τις απαραίτητες πιστώσεις για την υλοποίηση της παρακάτω εγκεκριμένης μελέτης αναδάσωσης έτους 2021: «Συμπληρωματική μελέτη αναδασωτικών έργων και εργασιών με Κεφαλληνιακή ελάτη σε καμένη επιφάνεια του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας», η οποία αναφέρεται σε 20.700 φυτά που θα τοποθετηθούν σε 138 στρέμματα με προϋπολογισμό 220.951,02 ευρώ. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι αν δεν υπογραφεί εγκαίρως η σχετική προγραμματική σύμβαση δεν θα προλάβει να γίνει η αναδάσωση μέσα στον Οκτώβριο – Νοέμβριο με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν με καταστροφή φυτά που έχουν συσσωρευτεί στο φυτώριο (λόγω των αλλαγών στον νόμο περί δημοσίων έργων έχουν καθυστερήσει τα τελευταία χρόνια πολλές εργολαβίες).
Επίσης μέχρι πέρσι υπήρχε ενεργή Προγραμματική σύμβαση με το Δασαρχείο Πάρνηθας με την όποια εκτελεστήκαν έργα αναδασώσεων αλλά και καθαρισμοί Δασών τόσο στον Δρυμό όσο και στο Τέως βασιλικό κτήμα Τατοΐου. Η προγραμματική έληξε τον Σεπτέμβριο 2020 και όταν προχωρήσαμε νέα με κύριο αντικείμενο να χρηματοδοτήσουμε δυο έργα με εγκριμένες μελέτες «Ανάδειξη Χώρων Αναψυχής του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας και «Συντήρηση Πινακίδων Σήμανσης του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας», προϋπολογισμού δαπάνης 206.703 και 57.410 ευρώ αντίστοιχα, από τότε συναντήσαμε αυτή την κωλυσιεργία στο να υπογραφεί η νέα Προγραμματική Σύμβαση που έχουμε προωθήσει μεταξύ του Φορέα και του Δασαρχείου Πάρνηθας και την Διεύθυνση Αναδασώσεων για τα αναδασωτικά έργα.
Εγώ προσωπικά υπήρξα δασολόγος της πράξης επί 35 χρόνια. Όλα αυτά τα χρόνια είχα έντονη συνδικαλιστική δράση με κύριο αντικείμενο τον αγώνα για την αναβάθμιση των δασικών υπηρεσιών και την αύξηση των πιστώσεων σε αυτές. Η δασικές υπηρεσίες έχουν μεγάλη παλιότερη προϊστορία απορρόφησης των πιστώσεων και τη σωστή αξιοποίησης τους με σωστά και επωφελή για το περιβάλλον δασοτεχνικα έργα σε ολόκληρη την Ελλάδα. Αυτό το αποδεικνύει και η πρόσφατη προϊστορία από το 2007 μετά την φωτιά, και τοπικά όπου ο Φορέας είχε αγαστή συνεργασία με τις περιφερειακές Δασικές Υπηρεσίες και εκτελεστήκαν πολλά έργα και εργασίες μέσω των προγραμματικών. Για αυτό το στενοχωριέμαι διπλά που νεότεροι -και όχι μόνο- συνάδελφοι αρνούνται να δεχτούν τις προσφερόμενος πιστώσεις με αστείες δικαιολογίες περί κύριου του έργου κ.α.
Βρέθηκα σε αυτήν την άμισθη θέση, μετά τη συνταξιοδότηση μου, επειδή είχα δουλέψει στο Δασαρχείο για 15 χρόνια με άξιους συναδέλφους, είχα αναμνήσεις από αυτό το βουνό όπου κατασκήνωνα μικρός σαν κάτοικος της περιοχής και νόμιζα ότι θα μπορούσα να βοηθήσω εθελοντικά πλέον. Και θα συνεχίσω να αγωνίζομαι σαν απλός πολίτης αφού τα έσοδα από το καζίνο είναι ανταποδοτικά – έχουν επιβαρύνει το συγκεκριμένο βουνό και πρέπει να παραμείνουν στην περιοχή της Πάρνηθας, κυρίως μετά την πυρκαγιά. Από άποψη Δασικής Πολιτικής αντίληψης και εγώ είχα αντιδράσει στην επικάλυψη αρμοδιοτήτων που προκαλούν οι Φορείς Διαχείρισης με τις Δασικές Υπηρεσίες. Αλλά αν υπάρχει αγάπη για το αντικείμενο – όπως έδειξε η προηγουμένη εμπειρία της τελευταίας 15ετιας, μπορούν να αξιοποιηθούν παραγωγικά πιστώσεις εισερχόμενες στην Δασική Υπηρεσία. Αυτή λοιπόν η αγαστή συνεργασία με τις περιφερειακές Δασικές Υπηρεσίες της Αττικής διακόπτεται με ευθύνη του Συντονιστή τη ΑΠΔ Αττικής με εισηγήσεις ή αδράνεια κάποιων συνάδελφων. Δεν μπορεί η διοίκηση να μην έχει συνέχεια και όταν αλλάζουν οι προϊστάμενοι να αλλάζει επιτυχημένη πολιτική εκτέλεσης δασικών έργων μέσω προγραμματικών συμβάσεων γιατί κάποιοι νέοι προϊστάμενοι έτσι ερμηνεύουν την νομοθεσία!!! Είναι άραγε μόνο οι λόγοι που επικαλούνται η αφήνουν να αιωρούνται και δεν έχουν την τόλμη να τους γράψουν οι υπάρχουν και βαθύτερες αιτίες; Πως σήμερα ξαφνικά ανατρέπουν μια διαδικασία που ίσχυε τα τελευταία 15 χρόνια επωφελώς για τα δάση και το φυσικό περιβάλλον; Πόσο μάλλον σήμερα που η νομοθεσία είναι περισσότερο ασφαλής και εξειδικευμένη επί των προγραμματικών. Και πως τελικά ο ίδιος Συντονιστής Αποκεντρωμένης Διοίκησης έχει υπογράψει Προγραμματική σύμβαση για το Δασαρχείο Καπανδριτίου για τα πλατάνια,-όπως την είχαμε προτείνει και προτείνουμε και τις νέες προγραμματικές-η οποία είναι ενεργή σήμερα και εκτελείται επιτυχώς;;;
ΜΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΑ ΔΑΣΟΤΕΧΝΙΚΑ ΕΡΓΑ
ΠΟΥ ΕΚΤΕΛΟΥΝΤΑΙ ΜΕΣΩ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ
1. Αναδασώσεις
Ο Φορέας διαθέτει πιστώσεις για την υλοποίηση των αναδασωτικών έργων, είτε από ιδίους πόρους, είτε από Ευρωπαϊκά Προγράμματα, είτε από τον λογαριασμό των δωρεών που έχει ανοιχτεί ειδικά για τον σκοπό των αναδασώσεων και έχει υπόλοιπο 530.000 ευρώ. Η διακοπή του Προγραμματισμού Αναδασωτικών έργων θα οδηγήσει σε απώλεια φυτών στο δασικό φυτώριο και στις αναδασωμένες επιφάνειες όπου πρέπει να συνεχίζονται διαρκώς οι εργασίες συντήρησης φυτεμένων φυταρίων και φυτωριακές εργασίες και να μην εγκαταλειφτεί όπως είχε γίνει πριν την πυρκαγιά. Σημειωτέον ότι από κανένα άλλο πρόγραμμα δεν υπάρχουν πιστώσεις για αναδασώσεις στην Πάρνηθα.
Η μεγάλη πυρκαγιά της Πάρνηθας τον Ιούνιο του 2007 έκαψε συνολικά 48.744,113 στρ. Συγκεκριμένα κάηκαν 36.338,13 στρ. του Εθνικού Δρυμού, εκ των οποίων τα 21.800 στρ. καλύπτονταν από δάσος Κεφαλληνιακής ελάτης, τα 10.561,98 στρ. από δάση Χαλεπίου πεύκης και τα 3.976,2 στρ. ήταν δάση αειφύλλων πλατυφύλλων.
Τα περισσότερα αναδασωτικά έργα που εκτελέστηκαν και συνεχίζουν να πραγματοποιούνται αφορούν στην αναδημιουργία του καμένου ελατοδάσους και στην αποκατάσταση του οικοσυστήματος αφού οι υπόλοιπες καμένες εκτάσεις μπορούν να αναγεννηθούν φυσικά.
Ο Φορέας Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Αναδασώσεων Αττικής και το Δασαρχείο Πάρνηθας και με τη βοήθεια πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και ερευνητικών ινστιτούτων οδηγήθηκε στη σύνταξη Προγράμματος Αναδασωτικών Εργασιών που το ακολουθεί και το ανανεώνει σύμφωνα με την πορεία και τα αποτελέσματα των τεχνητών φυτεύσεων. Δηλαδή εστίασε και εστιάζει στην επανεγκατάσταση του δάσους ελάτης, η οποία αποτελεί πολύ δύσκολη υπόθεση.
Η ελάτη είναι είδος ψυχρόβιο κωνοφόρο, χωρίς μηχανισμούς προσαρμογής στη φωτιά. Η φυσική επανεγκατάσταση είναι πολύ αργή στην Πάρνηθα και όχι μόνο, όπου οι κλιματικές-εδαφικές συνθήκες ήταν ήδη οριακές για το ελατοδάσος και πριν την πυρκαγιά και θέτουν ισχυρούς περιορισμούς στην επιβίωση του είδους. Είδος που επιβιώνει στο νοτιοανατολικό άκρο της Ελληνικής εξάπλωσης, αποτελεί σημαντική κοιτίδα βιοποικιλότητας ως απόθεμα διαφύλαξης μεσογειακού ορεινού περιβάλλοντος σε οριακή θέση. Χαρακτηριστικά αναφέρω, ότι καμένο ελατοδάσος, αν δεν επέμβουμε με αναδασώσεις η δεν θα ξαναγίνει ποτέ ελατοδάσος η στα καλύτερα φυσικά μικροπεριβάλλοντα θα χρειαστεί πάνω από 100 χρόνια και με την προϋπόθεση να υπάρχουν σπορείς.
Για όλους τους παραπάνω λόγους δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα και προσοχή στη σύνταξη μελετών αναδασωτικών και φυτωριακών εργασιών και στην υλοποίησή τους.
Αρχικά, ανακατασκευάστηκε το 2008 το δασικό φυτώριο Αγίας Τριάδας από τη Διεύθυνση Αναδασώσεων Αττικής και δόθηκε προς χρήση στον Φορέα Διαχείρισης, με σκοπό την παραγωγή φυτευτικού υλικού με σπέρματα προερχόμενα από ντόπιες συστάδες (σπορείς) των άκαυτων περιοχών του Δρυμού, με όμοιες περιβαλλοντικές συνθήκες, για τη διαφύλαξη του γενετικού αποθέματος του ενδημικού είδους.
Ο Φορέας Διαχείρισης συντάσσει τις μελέτες φυτωριακών εργασιών (σπορά, φύτευση, περιποίηση φυταρίων) τις μελέτες αναδασωτικών έργων και εργασιών και των εργασιών συντήρησης αυτών για 3 συνεχή χρόνια από τη φύτευση, από το 2008 μέχρι σήμερα. Οι επιφάνειες επιλέγονται σύμφωνα με τα εδαφολογικά στοιχεία, με κριτήριο την καταλληλότητά τους για φύτευση και σύμφωνα με τις οικολογικές απαιτήσεις της ελάτης, προκειμένου να επιτευχθεί η μέγιστη δυνατότητα επιτυχίας. Στις βραχώδεις περιοχές είναι αδύνατη η κάθε επέμβαση λόγω του ακατάλληλου υποστρώματος.
Μέχρι σήμερα έχουν φυτευτεί στην Πάρνηθα 201.278 φυτάρια Κεφαλληνιακής ελάτης σε συνολική έκταση 4.500 περίπου στρ. Τα πρώτα χρόνια φυτεύτηκαν 193.000 περίπου φυτάρια Μαύρης πεύκης ως προδάσος , στη σκιά των οποίων θα φυτεύεται η ελάτη και περίπου 1.200 φυτάρια Χνοώδους δρυός. Συνεχίζεται η προσπάθεια αποκατάστασης στις ήδη επιλεγμένες θέσεις και σε γενικές γραμμές παρατηρείται ικανοποιητική ανάπτυξη των φυτεμένων φυταρίων.
Η ανάπτυξη των φυτών Κεφαλληνιακής ελάτης στις περιοχές που έχουν γίνει οι αναδασώσεις έχει επιτυχία γύρω στο 60%. Κρίνεται όμως απαραίτητο να συνεχίζονται φυτεύσεις ως συμπληρωματικές στις ήδη αναδασωμένες περιοχές (συμπληρώσεις του 40% των απωλειών) και την επέκταση σε καμένες εκτάσεις 16.000 στρεμμάτων.
Θέλω να τονίσω εδώ ότι τα έργα των αναδασώσεων στην Πάρνηθα πρέπει να συνεχιστούν και να είναι μια διαρκής προσπάθεια για την επαναφορά του οικοσυστήματος.
Επίσης, μετά τη φωτιά η Χαλέπιος πεύκη επεκτάθηκε σε υψηλότερες θέσεις καταλαμβάνοντας περιοχές όπου επικρατούσε η Κεφαλληνιακή ελάτη. Αυτό οφείλεται στις κλιματεδαφικές συνθήκες που επικρατούν και επιτρέπουν στην Χαλέπιο να επιβιώνει και να επεκτείνεται σε μεγαλύτερα υψόμετρα.
Θεωρούμε λοιπόν ότι πρέπει να συναχτούν νέες μελέτες και να επεκταθούμε και στις υπόλοιπες εκτάσεις των 16000 στρεμμάτων που δεν έχουμε επέμβει, με ταυτόχρονη συνέχιση των συμπληρώσεων στις ήδη αναδασωμένες περιοχές. Αναφερόμαστε σε δυο κατηγορίες εκτάσεων που δεν έχουμε επέμβει αναδασωτικά ως τώρα. Σε φυτεύσεις σε υπόσκιο περιβάλλον εκεί που προϋπήρχε η ελάτη και έχει ανέλθει η Χαλεπιος και σε επιλεγμένα μικροπεριβάλλοντα στις βραχώδεις εκτάσεις ώστε να δημιουργηθούν έστω και σποραδικά συστάδες ελάτης.
Πρόκειται για έργο δύσκολο, επίπονο, χρονοβόρο, επιβαρυμένο οικονομικά αλλά μπορούμε να συνεχίσουμε αφού όπως προαναφέραμε υπάρχουν διαθέσιμες πιστώσεις. Απαιτείται η συνεχής συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων υπηρεσιών και στην επίβλεψη κατά την εκτέλεση των αναδασωτικών έργων, ώστε να εξασφαλίζεται η καλή και υγιής εγκατάσταση και ανάπτυξη των φυταρίων και να έχουμε το μέγιστο θετικό αποτέλεσμα, με στόχο την επιστροφή στην πρότερη κατάσταση.
Για τον σκοπό αυτό ο φορέας μας μπορεί να βοηθήσει τις απογυμνωμένες δασικές υπηρεσίες στην επιστασία (ακόμη και με μερική αυτεπιστασία) των αναδασωτικων έργων με οχήματα (και βυτία) και το προσωπικό που διαθέτει (εκτός βεβαία από την σύνταξη των μελετών αναδασώσεων, που ήδη κάνει επί χρόνια με επιτυχία). Το αντικείμενο για το οποίο χρειάζεται όλο το προσωπικό επιστημονικό και βοηθητικό είναι μέσα στα κύρια καθήκοντα του φορέα.(Παρακολούθηση, Ενημέρωση-Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, Γνωμοδοτήσεις) αλλά θα είναι και στο διάδοχο σχήμα του ΟΦΥΠΕΚΑ.
2. Αντιπλυμηρικά έργα
Αμέσως μετά την πυρκαγιά του 2007 εκτελεστήκαν αντιπλημυρικά έργα περίπου 1.000.000 χρηματοδοτούμενα από ευρωπαϊκό πρόγραμμα ευρώ με την γνωστή διαδικασία της προγραμματικής σύμβασης, όπου κύριος του έργου ήταν ο Φορέας Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας, δεν γεννήθηκε ποτέ, ούτε θα τεθεί ποτέ, θέμα κυριότητας των εκτάσεων αυτών.
3. Καθαρισμοί δασών, συντηρήσεις κ.α.
Προανέφερα για καθαρισμούς και αλλά έργα με εγκριμένες μελέτες που είχαμε προγραμματίσει για την νέα προγραμματική και μπορώ να αναφέρω και πληθώρα παρόμοιων έργων συντηρήσεων και ανακατασκευής κτιρίων που έχουν γίνει στο πρόσφατο παρελθόν από πιστώσεις του φορέα μέσω προγραμματικών συμβάσεων.
Οι Φορείς Διαχείρισης είναι σε μια μεταβατική κατάσταση, σε αναμονή απόφασης εφαρμογής του νέου νόμου. Για τις προγραμματικές συμβάσεις που προτείναμε είχαμε την έγκριση του ΟΦΥΠΕΚΑ ώστε να ξεκινήσουν και να συνεχιστούν από το διάδοχο σχήμα. Θα πρέπει για τα έργα αυτά να δεσμευτούν οι ανάλογες πιστώσεις πριν την μεταφορά τους στον ΟΦΥΠΕΚΑ, (με ένα ΑΦΜ θα εκτελούνται έργα σε όλη την Ελλάδα), εφόσον υπάρχουν εγκεκριμένες μελέτες. Και κυρίως να μην διακοπούν αναίτια -εφόσον υπάρχουν οι πιστώσεις- οι συνεχείς αναδασωτικές εργασίες με κίνδυνο να καταστραφούν τα φυτά του φυτωρίου και να υποβαθμιστεί και η ποιότητα των σπερμάτων που συλλέχτηκαν και εκκοκκίστηκαν με πολύ κόπο και φέτος.
Τέλος, η αναίτια αυτή διακοπή της συνέχειας των προγραμματικών συμβάσεων, δημιουργεί αμφιβολίες και για την συνέχιση του θεσμού στο μέλλον. Χάνεται όπως φαίνεται η επιτυχία που εξασφάλιζε τη ροή πιστώσεων στην Δασική Υπηρεσία για την εκτέλεση δασικών έργων και ειδικότερα βέβαια για την Πάρνηθα, όπου υπήρχαν πόροι από το καζίνο και τις δωρεές.
dasarxeio.com
