Μετά την καταστροφή του 1922, η Πλατεία Καραϊσκάκη είχε μεταβληθεί σε έναν συνοικισμό από παραπήγματα, που σκοπό είχαν να στεγάσουν πρόχειρα τους καταταλαιπωρημένους πρόσφυγες. Το ίδιο είχε συμβεί άλλωστε και με τις περισσότερες πλατείες στον Πειραιά αμέσως μετά την καταστροφή. Όμως, σε αυτήν την πλατεία, η σπουδαία εμπορική της θέση -στο κέντρο του εμπορικού λιμανιού και δίπλα στην αγορά του Πειραιά- μετέτρεψε την χρήση αυτών των προχείρων παραπηγμάτων από οικιστική σε εμπορική, αφού στο σύνολό τους είχαν μετατραπεί, χρόνια αργότερα, σε «καταστήματα» εμπορίου (παρεμπορίου) που λειτουργούσαν παράλληλα με την επίσημη αγορά του Πειραιά.
Ήταν Παρασκευή 4 Ιανουαρίου 1929, όταν περί ώρας 10.30΄ τη νύχτα ξέσπασε πυρκαϊά στο κέντρο αυτών των προσφυγικών παραπηγμάτων της Πλατείας Καραϊσκάκη, επί της Ακτής Τζελέπη, η οποία εξαπλώθηκε ταχέως και τα αποτέφρωσε.
Οι αντλίες του Πυροσβεστείου Πειραιώς ήταν ανήμπορες να δαμάσουν τις τεράστες φλόγες που έφθαναν σε ύψος μέχρι και τον τέταρτο όροφο του Ξενοδοχείου «Κοντινεντάλ» που ευρίσκετο έναντι της Πλατείας, ενώ προς την πλευρά της ακτής οι φλόγες έφθαναν μέχρι και τον πέμπτο όροφο του Μεγάρου Γιαννουλάτου. Έτσι οι πυροσβεστικές δυνάμεις εγκατέλειψαν την προσπάθεια κατάσβεσης της πλατείας και στράφηκαν στην προσπάθεια της παρέμποδισης της φωτιάς προς την παρακείμενη αγορά.
Δυνάμεις Κατάσβεσης:
Εκτός από την μικρή δύναμη του Πυροσβεστείου Πειραιώς συνέδραμαν οι στρατιωτικές δυνάμεις του Φρουραρχείου Πειραιώς, η αστυνομία, αγήματα του Κεντρικού Λιμεναρχείου Πειραιώς, και αγήματα από το Θωρηκτό «Λήμνος» και του πλωτού συνεργείου «Προμηθεύς». Εκλήθη σε βοήθεια και ο Πολεμικός Ναύσταθμος ενώ από τον όρμο Κερατσινίου κατέφθασε και άγημα από τη ναυαρχίδα «Αβέρωφ» που ναυλοχούσε εκεί.
Ο Ανδριάντας του Καραϊσκάκη:
Μέσα στο κέντρο της φωτιάς στέκονταν όρθιο το άγαλμα του Καραϊσκάκη το οποίο όμως εξαιτίας της φωτίας είχε υποστεί ολοκληρωτική παραμόρφωση και είχε σχεδόν ασβεστοποιηθεί. Ο αδριάντας που μέχρι εκείνη την στιγμή είχε προκαλέσει αντιδράσεις στους περισσότερους που γνώριζαν ότι σε τίποτα δεν ομοίαζε στον ήρωα Καραϊσκάκη, με την φωτιά συγκινήθηκαν και ζητούσαν την διάσωσή του.
Απολογισμός της εφημερίδας «Εμπρός»:
Η εφημερίδα Εμπρός (Φ. 5/1/1929) δεν προλαβαίνει να ενημερώσει την έκδοση της επόμενης ημέρας με τα γεγονότα της φωτιάς και κυκλοφορεί με την είδηση στην τελευταία σελίδα. Τις επόμενες ημέρες οι ανταποκρίσεις της εφημερίδας μειονεκτούν έναντι των υπολοίπων εφημερίδων που έχουν προλάβει τα γεγονότα. Επίσης η εφημερίδα μένει σε πρόχειρους απολογισμούς της καταστροφής χωρίς να ερευνήσει τα αίτια της πυρκαϊάς. Σύμφωνα όμως με τον υπολογισμό της εφημερίδας η φωτιά έκαιγε μέχρι και τις 05.00 το επόμενο πρωί και σταμάτησε όταν πλέον δεν είχε τίποτα άλλο να κάψει. Η καταμέτρηση έδειξε ότι καταστράφηκαν 155 προσφυγικά καταστήματα και 95 προσφυγικοί οικίσκοι. Επίσης αποτεφρώθηκαν πλήρως το ευρισκόμενο επί της πλατείας Τελωνοσταθμαρχείο, ο λιθόκτιστος σταθμός του Κεντρικού Λιμεναρχείου, τα δημοτικά αποχωρητήρια στο κέντρο της πλατείας, τα μεγάλα υπόστεγα της αγοράς λαχανικών και φρούτων εντός των οποίων είχαν τα εμπορεύματά τους 140 οπωρέμποροι
Οι υλικές ζημιές ήταν τεράστιες και υπολογίσθησαν τότε σε 30 εκατομ. δραχμές, χάθηκαν εμπορεύματα αξίας 10-15 εκατομ. δραχμών, 350 οικογένειες έχασαν τα πάντα στερούμενες όπως γράφει η εφημερίδα ακόμα και το ψωμί ενώ 1000 άνθρωποι που ζούσαν στα ξύλινα παραπήγματα της πλατείας έχασαν το κατάλυμά τους.
Απολογισμός της εφημερίδας «Βραδυνή»:
Από τα τρία μεγάλα υπόστεγα της Πλατείας που είχαν ανεγερθεί το 1917 και που χρησίμευαν αρχικώς ως αποθήκες του Τελωνείου Πειραιώς, κατόπιν ως αποθήκες του συμμαχικού υλικού και το 1922 ως στέγη των προσφυγικών οικογενειών, από το 1923 ως οπωροπωλεία δεν έμεινε απολύτως τίποτα. Εξ αυτών, τα δύο μεγάλα υπόστεγα διέθεταν 300 θέσεις (150 θέσεις έκαστο) προς ενοικίαση και που η ιδιοκτησία τους είχε περάσει στον Δήμο Πειραιά ήταν γεμάτα από αποθηκευμένο εμπόρευμα που καταστράφηκε ολοσχερώς αλλά ήταν ασφαλισμένο. Οι ιδιοκτήτες των υποστέγων δεν ήταν πρόσφυγες, πλήρωναν ενοίκιο στον Δήμο και αποζημιώθηκαν για την καταστροφή. Το τρίτο (το μικρότερο) υπόστεγο είχε διατεθεί για οικογένειες προσφύγων. Η υπόλοιπη πλατεία είχε καταληφθεί από σαράντα οικογένειες προσφύγων που έμεναν ακόμα σε παραπήγματα τα οποία χρησίμευαν παράλληλα και ως καταστήματα παρεμπορίου. Άλλες 30 οικογένειες είχαν βρει αλλού στέγη αλλά συνέχιζαν να χρησιμοποιούν το κατάλυμα της πλατείας για εμπορική χρήση και «στέγαζαν» κάθε είδους επιχείρηση. Αυτοσχέδια παντοπωλεία, οινομαγειρεία, κουρεία, ραφεία, σιδηροπωλεία κ.α.
Ο ρόλος προγενέστερης φωτιάς της Βαρβακείου Αγοράς:
Πριν από την φωτιά της Βαρβακείου Αγοράς στην Αθήνα, οι Ασφάλειες Πυρός δέχονταν να ασφαλίζουν και ξύλινα παραπήγματα. Μετά όμως την καταστροφή της Βαρβακείου οι ασφαλιστικές δεν δέχονταν την ασφάλιση ξύλινων παραπηγμάτων με συνέπεια όταν εκδηλώθηκε η φωτιά στην πλατεία Καραϊσκάκη, το σύνολο των ξύλινων επιχειρήσεων που καταστράφηκε ήταν ανασφάλιστο.
Κατά την διάρκεια της φωτιάς είχε σημειωθεί εκτός των άλλων και μια μεγάλη έκρηξη προερχόμενη από βαρέλια που ήταν γεμάτα από οινόπνευμα και περίμεναν τον εκτελωνισμό τους από το Τελωνείο.
Η σύλληψη και οι υπόνοιες εμπρησμού:
Από τις πρώτες έρευνες εξήλθε το συμπέρασμα ότι η φωτιά ξεκίνησε από λάμπα ασετυλίνης στο παντοπωλείο που βρίσκονταν δίπλα στο άγαλμα του Καραϊσκάκη ιδιοκτησίας Αθανασίου Αρβανιτίδη (πρόσφυγας) ο οποίος συνελήφθη διότι υπήρχαν εκ παραλλήλου και υπόνοιες εμπρησμού. Τις υπόνοιες αυτές τις ενίσχυε και το γεγονός ότι ενώ η Ασφαλιστική εταιρεία «Π…» είχε ασφαλίσει τα περισσότερα καταστήματα της αγοράς του Πειραιά, έναν μήνα πριν την εκδήλωση της φωτιάς η εταιρεία ακύρωσε άνευ λόγου όλα τα συμβόλαια των πελατών της οι οποίοι δεν είχαν προλάβει να ασφαλιστούν σε άλλη εταιρεία. Αντίθετα με τα παραπάνω το παράπηγμα – εμπορικό του Αρβανιτίδη όχι μόνο παρέμεινε ασφαλισμένο (το μοναδικό) αλλά αύξησε και την αποζημίωση της ασφάλειας σε 100.000 δραχμές !!
Επίσης άλλη μια σοβαρή αιτία ήταν και το γεγονός ότι λίγες μέρες πριν την φωτιά, είχε ληφθεί η απόφαση η Πλατεία Καραϊσκάκη να ελευθερωθεί ξανά, τα παραπήγματα να κατεδαφιστούν και μάλιστα η απόφαση αυτή είχε κοινοποιηθεί στους ιδιοκτήτες, για την μεταφορά των εμπορευμάτων τους μέχρι το τέλος του Ιανουαρίου !!
Οι ασφαλιστικές εταιρείες έλεγαν ότι λόγω αυτής της απόφασης δεν δέχονταν να ασφαλίζουν προσφυγικά παραπήγματα στην Πλατεία Καραϊσκάκη από 1η Ιανουαρίου 1929 και μετά και όχι λόγω της φωτιάς της Βαρβακείου Αγοράς.
Περισσότερα στο pireorama.blogspot.gr
