Τα ατυχήματα με επικίνδυνα υλικά αποτελούν μία από τις πιο απαιτητικές και σύνθετες καταστάσεις που καλούνται να διαχειριστούν οι πυροσβεστικές δυνάμεις, αλλά και οι εμπλεκόμενοι φορείς πολιτικής προστασίας. Χημικές ουσίες και μίγματα που χρησιμοποιούνται καθημερινά στη βιομηχανία, στις μεταφορές, στη γεωργία ή ακόμη και στα νοικοκυριά, μπορούν –σε περίπτωση ατυχήματος– να μετατραπούν σε σοβαρή απειλή για την ανθρώπινη ζωή, το περιβάλλον και τις υποδομές
Τι θεωρείται «επικίνδυνο υλικό»
Ως επικίνδυνα χαρακτηρίζονται τα υλικά που λόγω των φυσικών ή χημικών τους ιδιοτήτων μπορούν να προκαλέσουν πυρκαγιά, έκρηξη, τοξικές επιδράσεις, διάβρωση ή ραδιενεργή μόλυνση. Η ευρωπαϊκή και ελληνική νομοθεσία τα κατατάσσει σε συγκεκριμένες κλάσεις κινδύνου, όπως εκρηκτικά, εύφλεκτα αέρια και υγρά, τοξικές ή διαβρωτικές ουσίες, οξειδωτικά και ραδιενεργά υλικά
Η κρίσιμη πρώτη αναγνώριση
Το πρώτο και πιο καθοριστικό βήμα σε κάθε συμβάν είναι η αναγνώριση του κινδύνου. Αυτή γίνεται μέσω:
-
της σήμανσης και των ετικετών ADR στα οχήματα και τις συσκευασίες,
-
των πορτοκαλί πινακίδων αναγνώρισης κινδύνου,
-
των συνοδευτικών εγγράφων μεταφοράς,
-
αλλά και της παρατήρησης στοιχείων όπως καπνός, οσμές, διαρροές ή συμπτώματα σε εκτεθειμένα άτομα
Όταν οι πληροφορίες είναι ελλιπείς, το συμβάν αντιμετωπίζεται πάντα ως το πιο επικίνδυνο σενάριο, ώστε να αποφεύγονται μοιραία λάθη.
Ασφάλεια πρώτα – όχι ηρωισμοί
Σύμφωνα με τις οδηγίες του Πυροσβεστικού Σώματος, προτεραιότητα δεν είναι η άμεση κατάσβεση, αλλά:
-
η δημιουργία ζωνών ασφαλείας,
-
ο αποκλεισμός της περιοχής,
-
η απομάκρυνση πολιτών,
-
και η προστασία του προσωπικού επέμβασης με τον κατάλληλο ατομικό εξοπλισμό
Ιδιαίτερα επικίνδυνες θεωρούνται οι περιπτώσεις όπου εμπλέκονται δεξαμενές ή βυτία, καθώς υπάρχει κίνδυνος φαινομένων όπως BLEVE (έκρηξη λόγω υπερθέρμανσης δοχείου υπό πίεση).
Κάθε υλικό, διαφορετική αντιμετώπιση
Δεν σβήνονται όλες οι φωτιές με τον ίδιο τρόπο. Για παράδειγμα:
-
στα εύφλεκτα υγρά συχνά χρησιμοποιείται αφρός και όχι νερό,
-
στα αέρια μπορεί να είναι πιο ασφαλές να ελεγχθεί η διαρροή αντί να σβήσει η φλόγα,
-
ενώ σε οξειδωτικές ουσίες η χρήση ακατάλληλων μέσων μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση
Η λανθασμένη επιλογή μεθόδου μπορεί να προκαλέσει αναζωπύρωση, έκρηξη ή εξάπλωση της ρύπανσης.
Εκπαίδευση και ετοιμότητα
Το εγχειρίδιο του Πυροσβεστικού Σώματος υπογραμμίζει ότι η αντιμετώπιση τέτοιων συμβάντων δεν βασίζεται στον αυτοσχεδιασμό, αλλά στη συνεχή εκπαίδευση, τη γνώση και τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων υπηρεσιών.
Ο στόχος είναι ξεκάθαρος: «Επιβίωσε για να επιχειρείς» – προστατεύοντας πρώτα τον άνθρωπο και έπειτα το περιβάλλον και την περιουσία
