Η πρόληψη και η αποτελεσματική διαχείριση των δασικών πυρκαγιών αποτελούν βασικό άξονα του νέου νομοσχεδίου του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, το οποίο αναμένεται να παρουσιαστεί στο Υπουργικό Συμβούλιο την Τρίτη 23 Δεκεμβρίου.
Το νέο θεσμικό πλαίσιο δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην κατανόηση και την αντιμετώπιση των λεγόμενων «μέγα-πυρκαγιών», δηλαδή πυρκαγιών μεγάλης έντασης και έκτασης, που προκαλούν σοβαρές κοινωνικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές επιπτώσεις. Στο πλαίσιο αυτό, προβλέπεται η σύσταση ειδικής επιστημονικής επιτροπής, με στόχο τη συστηματική μελέτη μεγάλων πυρκαγιών του παρελθόντος και την εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων για το μέλλον.
Όπως επισημαίνουν επιστήμονες που ασχολούνται με την πυρομετεωρολογία και τη διαχείριση κινδύνων, η τεκμηριωμένη ανάλυση προηγούμενων περιστατικών αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη βελτίωση των στρατηγικών πρόληψης και επιχειρησιακής απόκρισης. Παράλληλα, τονίζεται ότι η αξιολόγηση δεν θα πρέπει να περιορίζεται μόνο στο μέγεθος της καμένης έκτασης, αλλά να λαμβάνει υπόψη και τις κοινωνικές και οικολογικές συνέπειες κάθε πυρκαγιάς.
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται επίσης στην ανάγκη ενίσχυσης της συνεργασίας και της εμπιστοσύνης μεταξύ επιστημονικής κοινότητας και φορέων Πολιτικής Προστασίας, ώστε η επιστημονική γνώση να αξιοποιείται έγκαιρα και ουσιαστικά στον επιχειρησιακό σχεδιασμό.
Προδιαγεγραμμένη καύση: Ένα παλιό εργαλείο με νέο ρόλο
Μία από τις σημαντικές καινοτομίες του νομοσχεδίου είναι η θεσμοθέτηση της προδιαγεγραμμένης καύσης ως εργαλείου πρόληψης. Πρόκειται για μια ελεγχόμενη και προγραμματισμένη χρήση της φωτιάς, με στόχο τη μείωση της συσσωρευμένης καύσιμης ύλης και τη διαχείριση δασικών και αγροτικών εκτάσεων.
Η πρακτική αυτή δεν είναι καινούργια. Έχει εφαρμοστεί εδώ και δεκαετίες σε χώρες της Ευρώπης, όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία, αλλά και σε περιοχές της Αμερικής και της Αυστραλίας, όπου χρησιμοποιείται ακόμη και με βάση παραδοσιακές πρακτικές των ιθαγενών πληθυσμών. Στη Μεσόγειο, άλλωστε, η φωτιά αποτέλεσε ιστορικά εργαλείο διαμόρφωσης του τοπίου.
Στην Ελλάδα, πιλοτικές εφαρμογές της προδιαγεγραμμένης καύσης τα προηγούμενα χρόνια έδειξαν ότι μπορεί να περιορίσει την ένταση των πυρκαγιών και να λειτουργήσει συμπληρωματικά με άλλα μέτρα πρόληψης. Ωστόσο, ειδικοί υπογραμμίζουν ότι δεν πρόκειται για «μαγική λύση» και ότι η επιτυχία της μεθόδου εξαρτάται από αυστηρό σχεδιασμό, εκπαίδευση προσωπικού και συνεχή επιστημονική παρακολούθηση.
Οφέλη και προϋποθέσεις
Η προδιαγεγραμμένη καύση μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών, στην ανανέωση της βλάστησης και στη μείωση του κινδύνου ανεξέλεγκτων πυρκαγιών μεγάλης έντασης. Παράλληλα, θεωρείται πιο ήπια παρέμβαση σε σχέση με βαριά μηχανικά μέσα, καθώς διατηρεί τα θρεπτικά στοιχεία του εδάφους και περιορίζει τη διάβρωση.
Την ίδια στιγμή, επισημαίνεται ότι η εφαρμογή της πρέπει να γίνεται με σαφή θεσμικό πλαίσιο, συγκεκριμένες προϋποθέσεις και υπό την εποπτεία των αρμόδιων δασικών και επιστημονικών υπηρεσιών, ώστε να προστατεύονται ευαίσθητα οικοσυστήματα και σπάνια είδη.
Συνολικά, το νέο νομοσχέδιο φιλοδοξεί να ενισχύσει τη μετάβαση της Πολιτικής Προστασίας από την καταστολή στην πρόληψη, προσθέτοντας εργαλεία, γνώση και θεσμική οργάνωση σε έναν τομέα που δοκιμάζεται ολοένα και περισσότερο από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης.
